Nastawnia piaskowa Drama
Posterunek odgałęźny Drama (Dr), pierwotnie nazwany Kanał Gliwicki, został otwarty w 1956 r., gdzie dwutorowy szlak kolei piaskowej z Pyskowic przechodził na szlak jednotorowy do Dzierżna. Pierwotnie znajdowała się tam parterowa nastawnia, lecz w związku z podjęciem decyzji o otwarciu nowych pól piaskowych w Pławniowicach, dotychczas skromny posterunek w 1958 r. wyposażono w trójkąt torowy oraz piętrową nastawnię z mechanicznymi, scentralizowanymi urządzeniami sterowania ruchem. Pozwalało to na bezpośredni transport górnej warstwy gruntu z powstających pól piaskowych w Pławniowicach do nieużywanego już pola III na Dzierżnie.
Przez lata posterunek przeszedł wiele zmian. W latach 70 dotychczasową sygnalizację kształtową zmieniono na świetlną. W 1989 r. zamknięto tor szlakowy nr. 1, najpierw do Pyskowic, a na przełomie wieków także w stronę Rudna. Stopniowy spadek ruchu na kolejach piaskowych postępował, w efekcie doprowadzając do zaprzestania kursowania pociągów z piaskiem od stycznia 2021 r.
Po otwarciu nowego "łącznika" z siecią PKP w okolicy stacji Pyskowice, ostatecznie zamknięto posterunek, już od lat otwierany jedynie okresowo.
Wnętrze posterunku Drama. Fotografia z czasów normalnej eksploatacji.
Wnętrze posterunku Drama. Fotografia z czasów normalnej eksploatacji.
Wnętrze posterunku Drama. Fotografia z czasów normalnej eksploatacji.
Urządzenia sterowania ruchem kolejowym na cele muzealne
Piętrowa nastawnia posterunku po wyłączeniu z eksploatacji przez pewien czas stała nieużytkowana. Mimo to, jej stan zachowania, zwłaszcza wewnątrz, mógłby pozwolić na jej szybkie ponowne uruchomienie.
Dzięki temu, udało się pozyskać wyposażenie, na które składa się całość urządzeń SRK, na własność Stacji Pyskowice - Kolej Aglomeracyjna i Muzealna GOP. W przyszłości elementy te będą mogły zostać odbudowane i przywrócone do stanu "działającego" - czyli mogącego spełniać role edukacyjne i/lub ekspozycji muzealnej. Demontaż samej nastawnicy wymagał poświęcenia ogromu środków, sił i czasu, aby mógł zostać przeprowadzony w całości w sposób legalny, nieinwazyjny dla otoczenia i osób postronnych.
Wnętrze posterunku Drama w trakcie prowadzonych prac rozbiórkowych, maj 2023r., fot. Piotr Borowiak.
Wnętrze posterunku Drama w trakcie prowadzonych prac rozbiórkowych, maj 2023r., fot. Piotr Borowiak.
Demontaż nastawnicy
Poniżej cenny materiał filmowy o tym, jak przeprowadzona została rozbiórka nastawnicy. W tym również nieco o technikaliach związanych z urządzeniami SRK, w narracji autora kanału Przekaźnikownia; czyli naprawdopodobniej najodpowiedniejszej osoby, jaka mogła towarzyszyć nam przy zgłębianiu tej materii "od środka".
W momencie publikacji tego materiału (30.09.2023) wyposażenie posterunku zostało już w całości rozebrane, a następnie przetransportowane w bezpieczne miejsce tymczasowego składowania. Rozpoczęliśmy już też pierwsze rozmowy o możliwości odtworzenia nastawnicy w postaci eksponatu muzealnego. Już teraz musimy jednak zapowiedzieć, że ze względu na jej rozmiar, wagę i złożoność konstrukcji, prawdopodobnie czeka nas jeszcze więcej pracy przy znalezieniu dla niej miejsca (a także przy samej odbudowie), niż dotychczas poświęciliśmy na jej zachowanie.
Podziękowania
W tym miejscu kierujemy słowa podziękowania za wsparcie Wszystkim osobom, które przyczyniły się do działań wokół nastawni na którymkolwiek z etapów jej ratowania od całkowitej likwidacji. To kolejny krok w naszym programie ratowania lokalnej historii kolejnictwa. W szczególności wspomogli nas:
Adam Antoniewicz, Adam Kobyliński, Patryk Korzeniecki, Sebastian Leśniak, Michał Nawicki, Juliusz Niemczyk, Artur Palka, Krzysztof Przybyła, Aleksander Rusin, Wojciech Starosolski, Oliwier Szewczyk, Jakub Szymura.
Stacja Pyskowice - Kolej Aglomeracyjna i Muzealna GOP
Jakub Dąbrowski, Piotr Borowiak
Odnośniki do innych materiałów powiązanych ze sprawą likwidacji nastawni
-
Świat Kolei, 10/2023 (339), str. 5
-
Przegląd Pyskowicki, 10/2023 (324), str. 6
ŹRÓDŁA I ILUSTRACJE •
-
J. Białow, K.Przybyła, M.Rochowiak, kolej piaskowa.eu
-
Piotr Borowiak: fotografie własne posterunku Drama podczas rozbiórki.
-
Anonimowy autor: fotografie własne posterunku Drama z czasów funkcjonowania.
-
Przekaźnikownia, Artur Palka: Nastawnia Drama - demontaż nastawnicy; materiał filmowy.
-
Portal Stacja Pyskowice Kolej Aglomeracyjna i Muzealna GOP wykorzystuje także materiały z pozostałych opracowań własnych, a także wiedzę pozyskaną i zapisaną dzięki wypowiedziom zgromadzonym podczas wywiadów i rozmów przeprowadzonych przez członków naszego zespołu z mieszkańcami, pracownikami kolei i firm powiązanych, świadkami wydarzeń; a także na grupach i forach dyskusyjnych, konferencjach i panelach oraz Śląskim Forum KRR, które zostało przekształcone w niniejszą witrynę w roku 2016.
Opracowali: Piotr Borowiak, Jakub Dąbrowski, Franciszek Krawczyk, Michał Zbiciak, Jerzy Ziobrowski.